Nashr sanasi: 2025-yil 1-noyabr
Nashr etuvchi: MACKGOLD | OBSIDIAN CIRCLE
Geosiyosat va tabiiy resurslar bo‘yicha strategik bo‘lim
mackgold.com
Diwali bayrami yaqinlashar ekan, Dehlidagi oltin bozorlari yana bir bor yorug‘lik, rang va savdoning tirik mozaikasiga aylandi. Lajpat Nagar hududida zargarlik do‘konlari hatto dam olish kunlarida ham ochiq edi, mashinalar va gullar bilan to‘la ko‘chalar esa yaltirab turgan vitrinalarga olib borardi. Ammo bu yilgi bayram boshqacha ohangga ega bo‘ldi: Hindistonda oltin narxi tarixdagi eng yuqori darajaga yetdi — 2025-yil iyun oyida 10 gramm uchun ₹101 078 (taxminan 1 220–1 230 AQSh dollari), kuzda esa xalqaro bozorlarda troy unsiyasi uchun 4 000 dollardan oshdi.
Narxlarning oshishi hindlarning oltin haqidagi ishtiyoqini yo‘qotmadi — uni o‘zgartirdi. Dhanteras kabi omadli kunlarda oltin sotib olishga bo‘lgan ruhiy ehtiyoj saqlanib qolgan, biroq xarid qilishdagi iqtisodiy mantiq endi boshqacha.
Qadimiy muhabbat uchun yangi iqtisodiyot
Bu yil sariq metall qariyb 60 foizga (kumush esa 70 foizga yaqin) qimmatlagan bo‘lsa-da, hindlar oltin sotib olishni davom ettirishmoqda — ammo endi boshqacha yo‘l bilan. Dehli zargari Tanishq Gupta shunday deydi:
“Xalq ‘sotib olmayman’ demaydi, balki ‘bir oz kamroq olaman’ deydi.”
Zargarlarga yangilik kiritish kerak bo‘ldi. Og‘ir taqinchoqlar o‘rnini yengil, ichi bo‘sh naqshlar egalladi. 250 milligrammlik kichik yodgorlik tangalar, hatto 25 milligrammlik mikro-tangalar xaridorlarga marosimni davom ettirish imkonini beradi, jamg‘armalarini tugatmasdan. Natijada egalikning nozik demokratlashuvi yuz berdi: har kim hali ham “oltinni ushlab ko‘rishi” mumkin, biroq endi kamroq gramm bilan.
Bezaktan investitsiyaga
Jahon Oltin Kengashi (WGC) ma’lumotlariga ko‘ra, Hindistondagi iste’mol modeli sezilarli darajada investitsiyaga yo‘naldi. 2025-yilning ikkinchi choragida xonadonlar 88,8 tonna zargarlik buyumlarini xarid qilgan, bu o‘tgan yildagi 106,6 tonnadan kam. Shu bilan birga, quymalar va tangalarga bo‘lgan talab 43,1 tonnadan 46,1 tonnagacha oshgan. Natijada zargarlik buyumlarining ulushi umumiy 134,9 tonnaning 65,8 foizigacha tushgan, investitsion shakllar esa 34,2 foizgacha ko‘tarilgan — o‘tgan yildagi 71 va 29 foizga nisbatan.
Bu o‘zgarish raqamli maydonga ham tarqaldi. 2025-yil sentyabr oyida Hindistonning oltin ETF fondlariga 902 million dollarlik sof sarmoya kiritildi — bu 7,3 tonnaga teng bo‘lib, jami aktivlarni 10 milliard dollargacha oshirdi, ularning orqasida 77,3 tonna jismoniy oltin turibdi. Yil boshidan buyon sarmoyalar 2,18 milliard dollarga yetdi, bu 2024-yildagi 1,28 milliard va 2023-yildagi 295 million dollardan ancha ko‘p. O‘rta sinf va yosh xaridorlar, mobil ilovalardan bemalol foydalangan holda, endi 0,1 dan 1 grammgacha bo‘lgan “ko‘rinmas oltin”ni raqamli platformalar orqali to‘plashmoqda.
Markaziy bankning sokin kuchi
Madaniy sahna ortida moliyaviy jarayonlar yashirinib turibdi. Hindiston Markaziy banki (Reserve Bank of India — RBI) dollar bog‘liqligini kamaytirish va global beqarorlikdan himoyalanish uchun oltin zaxiralarini muntazam oshirib bormoqda. 2024-yil iyulidan 2025-yil iyuligacha Hindistonning valyuta zaxiralaridagi oltin ulushi 8,9 foizdan 12,1 foizgacha oshgan. 2025-yil oktyabr o‘rtalariga kelib, RBI taxminan 880 tonna oltin saqlagan bo‘lib, uning qiymati 108,5 milliard dollarni tashkil etadi. Kotak Securities tahlilchilarining fikricha, Hindiston so‘nggi uch yil ichida dunyodagi asosiy rasmiy oltin xaridorlaridan biriga aylangan va bu jahon bozorida narxlarning ko‘tarilishiga sezilarli hissa qo‘shgan.
Notekis yaltirash
Boy oilalar uchun yuqori narxlar bayramona porlashni kamaytirmagan. Ammo boshqalar uchun bu marosim og‘ir xarajatlarga aylangan.
“Men hanuz o‘ylayman, umuman biror narsa olish kerakmi yo‘qmi,” — deydi Bhavna, Dehlilik kelin, fevraldagi to‘yini rejalashtirib, narxlar tushishini kutayotgan.
Bank of Baroda iqtisodchilari hisoblashicha, hajm kamaygan taqdirda ham, rekord narxlar tufayli oltin xaridining rupiyadagi qiymati barqaror bo‘lib qoladi. Amalda 10 gramm oltin endi ₹100 000–₹110 000 turadi, bu o‘tgan yildagi ₹70 000 bilan solishtirganda ancha yuqori.
Madaniy doimiylik va iqtisodiy tayanch
Hindistonda oltinning ma’nosi oddiy tovar mantiqidan ancha keng. Bu meros, sep, baraka va o‘zini himoyalash shaklidir. Morgan Stanley hisob-kitoblariga ko‘ra, Hindiston xonadonlari 3,8 trillion dollarlik oltin saqlaydi — bu mamlakat YAIMining qariyb 89 foiziga teng, ya’ni 34 600 tonna metall uylarda va seyflarda saqlanadi. Bu ulkan xususiy zaxira mamlakat iqtisodiy barqarorligining yashirin ustuniga aylangan. Shuning uchun oltin narxining oshishi oilalarning moliyaviy holatini mustahkamlaydi va bilvosita ichki iste’molni rag‘batlantiradi.
Oltin — o‘z davrining oynasi sifatida
2025-yilgi Diwali mavsumi bir paradoksni ifodalaydi: o‘zgarish ichidagi davomiylikni. Marosimlar o‘z holicha qolgan, ammo shakl o‘zgargan. Og‘ir taqinchoqlar o‘rnini yengil dizaynlar egalladi; naqd hisob-kitoblar o‘rnini mobil ilovalar oldi; ramziy grammalar dabdabali kilogrammlarni almashtirdi. Milliy miqyosda siyosatchilar oltinni strategik xavfsizlik deb bilishadi. Shaxsiy miqyosda esa oilalar uni xotira — ushlab turish, meros qilib qoldirish va ishonch sifatida ko‘radi.
Rekord narxlarga qaramay, Hindistonning oltin bilan bog‘liqligi saqlanib qolmoqda. Millionlab odamlar uchun bu shunchaki bezak yoki spekulyatsiya emas, balki bardoshlilikning tirik ramzi — o‘zgaruvchan narxlar va noaniq kelajak olamida abadiy jilolanib turgan porlash.
Nashr etuvchi: MACKGOLD | OBSIDIAN CIRCLE
Geosiyosat va tabiiy resurslar bo‘yicha strategik bo‘lim
mackgold.com